Azərbaycanın Los-Ancelesdəki baş konsulu Nəsimi Ağayevin ONA-nın ABŞ bürosuna müsahibəsi:
- Azərbaycanın ABŞ-da səfirliyi və Baş Konsulluğu fəaliyyət göstərir. Baş Konsulluğun məhz Los-Ancelesdə yaradılması zərurəti nədən irəli gəlib?
- Baş Konsulluğumuz Kaliforniya daxil olmaqla ABŞ-ın 13 mühüm qərb ştatını əhatə edir. Azərbaycan Baş Konsulluğunun Kaliforniyada təsis olunması təsadüfi olmayıb. Bu, Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin müdrik və uzaqgörən siyasətinin nəticəsi idi. Belə ki, təkcə Kaliforniya 2,9 trilyon dollarlıq ÜDM-i ilə dünyanın 5-ci ən güclü iqtisadiyyatı adını qazanaraq, Böyük Britaniya, Fransa, Rusiya və İtaliya kimi dövlətləri belə geridə qoyub.
Digər vacib məsələ isə odur ki, təkcə Kaliforniyada təqribən 1 milyona yaxın erməni yaşayır. Bunun isə 500 mini Los-Anceles vilayətinin payına düşür. Azərbaycana qarşı dərin nifrətlə yoğrulmuş erməni lobbisi aramsız şəkildə ölkəmiz əleyhinə bütün səviyyələrdə məkrli fəaliyyət göstərməkdədir.
Bu amilləri nəzərə alaraq, Azərbaycanın bu məkanda mövcudluğu və maraqlarının təmsil və təmin olunması yüksək önəm daşıyır.
- Belə bir coğrafiyada Baş Konsulluq fəaliyyətini necə qurur?
- Bütün bu maneələrə baxmayaraq, Baş Konsulluq öz fəaliyyətini Azərbaycan Prezidentinin hücum diplomatiyası tapşırığına uyğun olaraq həyata keçirməkdədir. Baş Konsulluq fəaliyyət dairəsinə daxil olan ştatlarla ən müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə, ştat qanunvericiləri və konqresmenlərlə əlaqələrin gücləndirilməsinə, Azərbaycan həqiqətlərinin geniş şəkildə yayılmasına səylər göstərir. Bu gün artıq Kaliforniyada və ABŞ-ın digər qərb ştatlarında Azərbaycanın dostlarının sayı sürətlə artır, ölkəmizin strateji önəmi daha yaxşı dərk edilir. Xüsusilə, Ermənistanın Azərbaycana qarşı həyata keçirdiyi işğalçılıq və etnik təmizləmə siyasəti barədə həqiqətlər yerli ictimaiyyət tərəfindən daha yaxşı anlaşılır.
Qeyd edim ki, Baş Konsulluğa həvalə olunmuş 13 qərb ştatından artıq 7 ştatın ali qanunverici orqanları və qubernatorları son yeddi ildə Xocalı faciəsi ilə bağlı rəsmi sənədlər qəbul ediblər. Bu səpkidə, Arizona, Aydaho, Havay, Montana, Nevada, Nyu Meksiko və Yuta ştatlarını qeyd etmək istərdim. Bundan əlavə, bir sıra Qərb ştatlarının qanunverici orqanları qətnamələr qəbul edərək, Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçılıq və etnik təmizləmə siyasətini kəskin şəkildə pisləyiblər. Həmçinin, Alyaska, Vaşinqton, Yuta, Nevada, Oreqon, Kolorado və Nyu Meksiko kimi ştatların ali qanunverici orqanları Azərbaycanın strateji önəmini vurğulayan və ölkəmizdəki dinlərarası harmoniyanı və multikulturalizmi təqdir edən qətnamə və bəyannamələr qəbul ediblər.
- Erməni lobbisinin Azərbaycana qarşı fəaliyyətləri ilə mübarizədə nə kimi işlər görülür? Ümumiyyətlə, Azərbaycanın haqq səsinin çatdırılması və ölkəmizin təbliği baxımından ən güclü vasitələr hansılardır?
- Kaliforniyada uzun illərdən bəri mövcud olan erməni lobbisi “məsum erməni” obrazını uğurla yaradaraq, buradakı insanların müəyyən rəğbətini qazana bilib. Ancaq Ermənistanın Azərbaycana qarşı törətdiyi cinayətlər barədə yerli ictimaiyyətin məlumatı artdıqca, bu obraz da tədricən dağılmağa başlayır. Dəfələrlə olub ki, Xocalı soyqırımı ilə bağlı tədbirlərimizdən sonra amerikalılar mənə yaxınlaşaraq, indiyədək həmişə ermənilərdən onların 100 il öncə böyük itkilərə məruz qalmaları barədə eşitdiklərini, ancaq Ermənistanın özünün cəmi 27 il əvvəl Azərbaycan xalqına qarşı belə dəhşətli cinayətlər törətməsindən hiddətləndiklərini bildiriblər.
Qeyd etmək istərdim ki, xüsusilə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın rəhbərlik etdiyi “Xocalıya Ədalət” beynəlxalq kampaniyası çərçivəsində görülən işlər nəticəsində Xocalı soyqırımının öyrənilməsinə ABŞ ictimaiyyəti bu gün daha böyük maraq göstərir. Son illərdə Xocalı soyqırımı haqda Kaliforniya və ABŞ-ın digər KİV-lərində amerikalı müəlliflər tərəfindən onlarla məqalə dərc olunub, eləcə də bir neçə kitab nəşr edilib və film çəkilib. Belə ki, tanınmış amerikalı jurnalist, Kaliforniyanın San Dieqo şəhərində fəaliyyət göstərən Raul Kontreras 2016-cı ildə Xocalı soyqırımına dair “Dağlarda qətl” adlı kitab yazıb. Xocalı faciəsinə dair ABŞ-da nəşr edilmiş ilk kitab olan “Dağlarda qətl” 2016-cı ildə siyasi mövzuda yazılmış ən yaxşı kitab nominasiyası üzrə ABŞ-ın məşhur Latino Kitab Mükafatına layiq görülüb. Bu mövzuda ikinci kitab isə “Xocalı: İnsanlığa qarşı cinayət” başlığı ilə Los-Ancelesdə fəaliyyət göstərən yəhudi ravvin İsrael Barukun müəllifliyi ilə 2017-ci ildə nəşr olunub. Hər iki kitab Kaliforniyanın nüfuzlu Berkeley Press nəşriyyatı tərəfindən dərc edilərək, ABŞ-ın Amazon, Barnes & Noble və digər böyük kitab şəbəkələrində, eləcə də bir sıra məşhur universitetlərin kitabxanalarında yerləşdirilib.
Həmçinin, 2017-ci ildə Los-Ancelesdə fəaliyyət göstərən yəhudi kinematoqraflar Xocalı soyqırımı haqda ABŞ-da ilk sənədli film çəkiblər. “Zülmətdən qaçarkən” başlıqlı film elə həmin il Baş Konsulluq tərəfindən dünyanın ən nəhəng yəhudi təşkilatlarından olan, Los Ancelesdə yerləşən Simon Vizental Mərkəzinin Tolerantlıq Muzeyində (ən böyük yəhudi soyqırımı muzeylərindən biri) nümayiş etdirilib.
Azərbaycanın burada təbliği baxımından ən güclü vasitələrdən biri də zəngin mədəniyyətimizin təqdim olunmasıdır. Bu səpkidə son illərdə yalnız Kaliforniyada Baş Konsulluq tərəfindən 50-dək mədəniyyət tədbiri keçirilib. Bunların sırasında xüsusilə 2013-cü ildə Los Ancelesdə “Arşın Mal Alan” operettasının, 2014-cü ildə San Dieqoda “Yeddi Gözəl” baletinin, 2015-ci ildə “Arşın Mal Alan” filminin Hollivudda təqdimatını, 2017-ci ildə isə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin doğum gününə həsr olunmuş Los-Anceles və San Dieqoda keçirilən konsertləri qeyd etmək olar. Bu tədbirlərin hər birində minlərlə amerikalı tamaşaçı iştirak edərək, ölkəmizin zəngin musiqisi və mədəniyyəti ilə yaxından tanış olublar.
- Bunların fonunda Azərbaycan diasporunun fəaliyyəti nə yerdədir?
- Erməni icması artıq 170 ilə yaxındır ki, Kaliforniyada mövcuddur. Azərbaycan icması isə əsasən son 30-40 il ərzində burada yerləşib və say etibarilə daha kiçikdir. Buna baxmayaraq, son illərdə yerli icmamızda müəyyən canlanma müşahidə olunmaqdadır. Misal üçün, 2017-ci ilin dekabr ayında Kaliforniyadakı bütün azərbaycanlıları birləşdirən Kaliforniya Azərbaycan Dostluq Assosiasiyası yaradılıb. Yeni təşkilat artıq bir neçə uğurlu tədbirlər həyata keçirib. Bundan başqa, 2018-ci ilin fevral ayında Kaliforniya Ştat Senatında erməni lobbisinin Sumqayıt hadisələrinə dair keçirtdiyi dinləmələrdə Şimali Kaliforniyada yaşayan icma fəallarımız iştirak edərək, Xocalı soyqırımı və Ermənistanın işğalçılıq siyasəti barədə həqiqətləri çatdırıb, erməni lobbisinin bu təxribatının böyük rüsvayçılıqla nəticələnməsinə səbəb olublar. Hətta dinləmələrdə iştirak edən radikal erməni lobbi təşkilatı Amerika Erməni Assambleyasının nümayəndəsi icma üzvlərimizin tutarlı çıxışları qarşısında özünü itirərək, Xocalı qətliamının məhz Ermənistan tərəfindən törədildiyini də etiraf etmişdi. Erməni lobbisinin maliyyə dəstəyilə Senata seçilmiş, bu dinləməni keçirən senatorlar da icmamızın bu güclü təpkisi fonunda rüsvay oldular.
Onu da qeyd edim ki, artıq yerli amerikalılar da Azərbaycanın Kaliforniyada haqq səsinin çatdırılmasında könüllü şəkildə fəallıq göstərirlər. Buna misal olaraq son illərdə yaradılmış San Diego-Bakı Dostluq Assosiasiyasını və Monterey-Lənkəran Dostluq Assosiasiyasını göstərmək olar. Amerikalı dostlarımızın rəhbərlik etdikləri bu təşkilatlar Qara Yanvar faciəsinə, Xocalı soyqırımına, eləcə də Azərbaycanın tanıdılmasına həsr olunmuş digər tədbirlər keçirirlər.
Buradakı dost yəhudi, türk, Pakistan, Koreya və latino icmaları ilə də sıx münasibətlər qurulub.
- Kaliforniya və digər Qərb ştatları ilə Azərbaycan arasında iqtisadi münasibətlər necədir?
- Son illərdə Kaliforniya və bir sıra Qərb ştatlarının Azərbaycan ilə ticarət dövriyyəsində artım müşahidə olunmaqdadır. Baş Konsulluğun əhatə etdiyi 13 ştatın Azərbaycan ilə ticarət dövriyyəsi Azərbaycan-ABŞ ümumi ticarət dövriyyəsinin 1/3 hissəsini təşkil edir. Müsbət məqam odur ki, son illərdə Azərbaycandan bu ştatlara ixracın da artmasını müşahidə edirik. Bəzi ştatlara, xüsusilə Kaliforniya, Alyaska və Arizona ştatlarına Azərbaycandan müxtəlif məhsulların ixracında üçqat, bəzən isə on qat artım baş verib. Ümumiyyətlə, ikitərəfli iqtisadi münasibətlərin daha da genişləndirilməsi üçün böyük potensial və maraq mövcuddur ki, bu istiqamətdə də işlər davam etdirilir.
